Laten we social media nu écht sociaal maken

Veel mensen vertoeven sinds de verschrikkelijke situatie met MH17 even niet meer op de socials. Door de bruutheid van beelden en de soms bizarre uitspraken over deze horrorgebeurtenissen. Ik kan me iets voorstellen dat men daar even niet meer mee geconfronteerd wil worden. Wrakstukken. Nare opmerkingen. Oproepen tot oorlog en snel militair ingrijpen. Vergelijkingen met andermans (bij voorkeur ergere) leed. Scheldwoorden. Gephotoshopte foto’s van Poetin en onze koning. Haatzaaierij. Ik Wil Dat Niet Zien. Het kan anders. Sociaal en technisch. Een bruutfilter.

Het is wat mij betreft de hoogste tijd voor een trefwoordenfilter in Facebook en Twitter. Waarin je niet zozeer mensen ‘mute’ (wel handig dat dat gelukkig al kan, overigens), maar voordat je met nare beelden wordt geconfronteerd wordt, al bepaald hebt dat je ze niet gaat zien. Op dit moment kun je alleen nadat je het al gezien hebt, bepalen dat je die post niet meer wil zien. Maar dan is het al te laat. Te laat om bepaalde dingen te ontwijken.

Niet dat de grote boze internetcontent niet geschikt zou zijn voor tere zieltjes. Dat is niet mijn boodschap, maar het zou ook geen schande zijn als iemand dat zo zou voelen. Men kan namelijk niet voor iemand anders bepalen wat al dan niet ‘okee’ is om te voelen. Ik denk dat de tijd rijp is voor het in-app faciliteren van gemakkelijker zoeken naar en omzeilen van data. Het zoeken is al geregeld. De rest zou ook in-app geregeld kunnen worden. Een bruutfilter. Of een Prozac-filter. Noem het wat je wilt. Waar het op neer komt: meer eigen regie. Eigen keuze. Technisch ondersteund.

Technisch ondersteunde zelfregie

Niet omdat mijn tere zieltje alle video’s van neerstortende vliegtuigen en andere confronterende beelden niet aan zou kunnen (maar ik geef toe dat het me erg raakt. En als ik het al niet zou trekken,  zou ik me er niet voor schamen). Maar omdat ik het verwerpelijk en smakeloos vind. En het helpt niemand. Het lost de impasse niet op. Het lost het leed en het gemis niet op. Het lost helemaal niets op.

Ik ben, net als zo ongeveer heel Nederland, ook woedend, verdrietig en gefrustreerd over de gruwelijkheid en wreedheid die onze mensen is aangedaan in dat onherbergzame gebied. En hun nabestaanden. En ons land. Maar nee, ik schat niet iedere mening op waarde. Sommige meningen gaan namelijk helemaal nergens over, ze voegen niets toe. Zijn het mij niet waard om transparant, gelijkwaardig en open met elkaar over online te converseren. Wat ik normaliter altijd propageer. Vooral transparant, open en onverbloemd. Maar nu dus even niet.

Dat is wellicht een knuppel in het social media hoenderhok. Maar als ik sommige uitspraken hoor en talloze klungelig in elkaar gemonteerde video’s voorbij zie komen over hoe het vliegtuig gecrashed zou zijn (vaak gedeeld met comments met een teneur van ‘Deel Dit, Dit Is De Waarheid, Neem Wraak’), denk ik: wat worden we daar nu wijzer van? Wie help je hiermee? Jezelf? Een ander? Ben je je agressie dan even kwijt? Okee, en wat dan?

Je social media nieuws-habitat

Los van de inhoudelijke politieke discussie over deze hartverscheurend verschrikkelijke ramp die voelt als een loodzware baksteen in de maag: ik behoud mij het recht voor om mijn digitale omgeving vorm te geven naar eigen inzicht, eer en geweten. En om zelf te bepalen hoe ik me (volledig, dat wel) wil laten informeren. De informatie in het nieuws wil ik sowieso weten, en bij voorkeur via Twitter. Dan wil ik zelf het onderscheid kunnen maken tussen wat ik gewenst vind en wat ongewenst. In nieuwsvoorziening, maar ook in meningen. Ik wil dus geen troep.

De kwalificatie ‘troep’ is uiteraard volstrekt subjectief. Daarom is juist een filter prettig. Iedereen bepaalt zelf wat hij/zij waardevol vindt en wat minder. De troep hoeft niet weg (dat zou ik zeer verwerpelijk vinden in ons social media tijdperk). Meningen zijn goed. En nodig. Het is de kern van social media. Dat je je mening kunt geven. En dat moet ook. Maar soms zie je meningen die het niveau van eencellig nauwelijks evenaren. Dan denk ik: dit hoef ik niet te zien.

Destructive content nuggets

Een aantal jaren geleden had ik gedacht: ‘Er zit een knop, die haalt me zo uit de puree’. De ontvolg- of ontvriendknop. Maar ik wil niet gedwongen worden tot het kiezen voor sociale uitsluiting. Of tot het kiezen van lijstjes waar een select gezelschap op wordt gepubliceerd. Dan mis ik ook alle zinvolle toevalligheden op de timelines. En daarbij: ik heb ook wel eens een akkefietje met vrienden of bekenden. Die sluit ik toch ook niet meteen uit mijn sociale kring?

Neemt niet weg dat ik sommige dingen niet wil horen. Laat ik ze ‘destructive content nuggets’ noemen. In real life hebben we genuanceerdere oplossingen voor het wegwerken van destructive content nuggets dan ontvolgen of ontvrienden. En daar hebben we in onze digitale maatschappij ook recht op. Het is aan ons om sociale media socialer te maken, dus ook om dit in de sociologische nuances door te voeren. Naar eer en geweten. Meer eigen regie dus.

En wie moet dat bruutfilter dan regelen?

Nou ja, wij zelf, voor het grootste deel. Maar Twitter en Facebook zouden een technische stap kunnen zetten als reactie op deze wens (die gelukkig meer mensen hebben). Nu zou je een klassieke third party parental advisory app kunnen gebruiken. Dat zou echter impliceren dat het iets voor een kleine niche en voor kinderen zou zijn. Maar ik vermoed dat de behoefte aan het (uit-)filteren van informatie best groter zou kunnen zijn dan een kleine minderheid. Ik weet dat niet zeker. Heb het niet onderzocht.

Maar ik kan wel uitgaan van mijn eigen behoefte en die van een aantal mensen om me heen. En nee, ik denk niet aan een opgelegde tuttige #FatsoensFilter of iets dergelijks. Maar iets eenvoudigs waarin je zelf bepaalde trefwoorden kunt invoeren en die trefwoorden kunt mijden op de door jou aangegeven sociale platforms. Dus niet zoeken, maar vermijden. Een Avoid-knop. Een Stay Tuned-knop. Een Time Out-knop. Iets in die richting.

Niet om mensen uit te sluiten. Integendeel. Niet mensen muten, maar trefwoorden, context. Degene die de uitingen doet hoeft er niet eens melding van te krijgen. Het is immers jouw eigen informatieregie. Lijkt mij niet zo ingewikkeld. Gezien de berichten van veel doorgaans intensief van social media gebruik makende mensen lijkt hier behoefte aan. Het zijn gewaardeerde mensen die ik al jaren en jaren met belangstelling volg. Sommigen vluchten. Iedere dag zie ik het. Duiken. Weg van de gewelddadige horror.

Je zou kunnen zeggen dat de wens tot filtering een soort ‘vingers in je oren en ‘lalalala’ roepen’ is, dat duiken voor een stukje van alle hardheid in de wereld. Misschien is dat ook wel zo. Misschien is het ook niet zo moedig. Maar ik denk dat we het recht ertoe zouden moeten hebben. En ja, ik geef toe dat ik de krant en andere nieuwsberichten over de ramp in mijn kantoor of thuis lees. Omdat ik het, zoals ontzettend veel anderen, niet droog houd. En niet wil volschieten in een volle metro. Dat is een keuze. Een klein stukje zelfbescherming.

Ik mis de van social media weggevluchte mensen

En ik mis de mensen die zich sinds een aantal dagen niet meer thuis voelen op social platforms. Ik mis ze echt. Soms verontschuldigen zij zich, bijvoorbeeld door iets te zeggen als “Ben ik een onmens als ik dit even niet meer wil zien?”, of “Ik ga even offline hoor, ik trek het even niet meer”, of “Willen jullie stoppen met het delen van die video?”, of “Moet ik nu echt mensen gaan blocken of ontvrienden om dit niet meer te hoeven zien?”, of “Ik ben en blijf sprakeloos”, of “Bij deze laat ik jullie weten dat ik mensen die negativiteit delen, ga muten, want ik wil het niet meer zien”. En soms blijven ze ineens weg. 

En mogelijk voelen zij zich op hun beurt afgescheiden van de online wereld die hen vertrouwd was. Ik mis in ieder geval hun eigen rol in de wereld die onze online maatschappij heet. Ik wil niet dat zij zichzelf terugtrekken. Ineens weg zijn. Uitchecken. Maar wat dat aangaat heb ik als individu niet zoveel te willen; de techniek faciliteert het nog niet. En dat moet dus anders. Techniek mag de menselijke aard volgen en faciliteren. De ongeremde meningen worden al gefaciliteerd. Nu de rest nog.

In instabiele tijden neig ik ernaar te denken: we hebben elkaar nodig. Juist iets dichterbij, iets minder verwijdering. Want dat was toch het mooie van social media? Dat we nader tot elkaar kwamen? Dat drempels wegvielen? Dat we ons meer met elkaar verbonden voelden? Of hebben we nu de schaduwzijde te pakken?

Technisch ondersteunde zelfregie

Het is aan mij om me bloot te willen stellen aan destructive content nuggets of niet. Ik (en iedereen) moet het recht hebben om zijn omgeving en meningen te cureren (dus om te bepalen wat ik in mijn omgeving wil zien). Ik nodig toch ook niet iedereen uit op mijn verjaardag? En in het papieren tijdperk koos ik toch ook welke krant ik las, en welke katern linea recta de kattenbak in ging?

Je hebt het recht om informatie tot je te krijgen, maar je moet ook het recht hebben om wansmaak om je heen te beperken. Informatie aantrekken kunnen we al met de kracht van precieze en sterke magneten. Techniek faciliteert ons ijzersterk. Nu nog de pluspool. De work-around.

“Nou, dan scroll je toch lekker door?”

“Dan scroll je toch lekker door?”…kreeg ik te horen, toen ik mening over deze kwestie deelde. Maar als je door moet scrollen, ben je al te laat. Dan heb je het al gezien.
“Dan ga je toch weg van Twitter / Facebook en dan ga je toch naar [vul willekeurig welke ander sociaal medium in]?” Alsof elders de menselijke aard niet is. Los van het feit WELK online netwerk prettiger/volwassener/fijner/aardiger/of juist niet is: m.i. draagt iedereen altijd zelf medeverantwoordelijkheid voor wat hij/zij in de eigen omgeving deelt en toelaat.

De menselijke aard is niet altijd mooi. Iedereen heeft een fraaie en een duistere kant. Dat is normaal en menselijk. Ik ben hierin geen uitzondering. Maar dat wil niet zeggen dat je andermans wilde primair geuite frustraties maar te allen tijde moet toelaten in je persoonlijke online habitat. Bovendien denk ik niet dat de oplossing zou moeten liggen in weggaan of weggestuurd worden.

“Dan lees je toch lekker de ouderwetse krant en vermijd je sociale media en onze meningen?” Nee. Natuurlijk vermijd ik sociale media niet. En neem ik het nieuws tot me via RSS feeds sinds 2005, dus why stop now. Om dit nu naar ‘ga dan een krant lezen’ te bonjouren is te ongenuanceerd. Te makkelijk.

Sociale media evolueren continu. Niet alleen technisch, ook in sociale (als in maatschappelijke) zin. Het is aan ons, mensen met geweten, om social platforms zich door te laten ontwikkelen. Immers: wij ZIJN de socials. Door onze visie, onze wensen en onze daden. Als wij daarin verzaken (door af te haken, verguizen of juist mee te schoolpleincommuniceren), doen we onszelf geen eer aan. En de wereld al helemaal niet.

Social media, dat ben jij

Een hedendaagse variant op ‘de maatschappij, dat ben jij’. ‘Social media, dat ben jij’. En techniek heeft dat te ondersteunen.

Om even te benadrukken dat wij social media ZIJN, en dat WIJ veranderingen en digitale en sociale evolutie initiëren: twitteraars begonnen ooit, in de twitterstenentijdperk, met het gebruiken van hashtags. Niet Twitter. Twitter (en later Facebook) pakte het op en besloot het technisch te ondersteunen door van hashtags klikbare links te maken. Zodat zoeken makkelijker werd. Gemak voor iedereen.

En nu wil ik een contextgerelateerde curatietool. Niet alleen voor deze tijden van horror. Ook voor onschuldigere tijden. Denk bijvoorbeeld aan de tijd dat we ons konden ergeren aan veel te populaire televisieprogramma’s waarvan de de hashtag steevast wekelijks trending was. En dat je de timeline niet op kon zonder alles over die uitzending te zien, ook als je er geen zin in had.

Je rolde even met je oogbollen, je zuchtte even diep en het was weer voorbij. Als ik eerlijk ben, snak ik wel naar de onschuldigheid van zo’n ergernisje. Dat liever dan het geweld dat ons nu om de oren vliegt. Maar ook voor dat soort triviale ergernissen in de toekomst zou een curatietool welkom zijn.

Bereidheid tot sociaal gezond gedrag

Voordat iemand mocht denken dat ik ineens bekeerd ben tot maatschappelijke roeptoeter voor landelijke fatsoens-awareness campagnes: ik heb het over techniek ten dienste van ethiek. Sociale platforms hebben regelmatig voortschrijdend inzicht over toepassingen en gebruikerservaringen. Immers, de hashtag werd ook pas technisch ondersteund door Twitter nadat twitteraars het massaal zelf gebruikten.

De techniek moet sociaal gezond gedrag faciliteren. Technisch gezien kan alles. Het enige dat we nodig hebben is onze bereidheid daartoe, en vervolgens de bereidheid bij onder andere de geweldige, fijne, gave en zeer geliefde Twitter en Facebook. Ik zeg niet dat iedereen hier gebruik van zou moeten of hoeven maken. Dat moet eenieder voor zich bepalen.

Niet vluchten of duiken, maar staan

Er zijn veel mensen die de afgelopen week hun toevlucht zoeken naar eigen Twitterlijstjes waar veelal mensen op staan die zich genuanceerder uitlaten dan, nou ja, dat had ik al toegelicht, laat ik niet in herhaling vallen. Hun keuze voor zelfbescherming snap ik goed. Maar nee, ik ga niet weg van social media. Dan zou ik mezelf ontkennen door te duiken. En jezelf ontkennen in tijden van collectief verdriet…dat creëert nieuw verdriet. En duiken? Ik sta liever. Voor mijn eigen voorkeuren. Ik hoop dat Twitter en Facebook met een #bruutfilter komen. En dat we dat niet via third party applicaties hoeven te regelen.

Collectieve rouw is menselijk. Woede en frustratie zijn ook menselijk. Agressie ook. Een deel van ons leven. In social media is dat even sterk. Misschien is het ietwat naïef om het te wensen. Maar laat social weer echt social worden. En dat er plaats is voor iedereen. Ik kan het niet genoeg wensen.

Foto intro met dank aan Fotolia.