Ontwikkeling website: kies per fase je onderzoek

Het ontwikkelen van de ultieme website vergt goede planning en goed onderzoek. Met de juiste methodiek op het juiste moment. En vaak ook in een goede combinatie. Want die leidt tot de scherpste inzichten en uiteindelijk tot het beste en meest complete resultaat. Het is handig van tevoren al te weten welk onderzoek je inzet, zodat je hier met je planning en budget rond komt. Trend van dit moment: iteratief testen – onderzoek of deelonderzoek per stap in het ontwikkelingstraject.

Een websiteontwikkelingstraject omvat grofweg vijf stappen:

1. Opstellen van de online strategie  (met de ambitie doelstellingen en het strategisch concept)
2. Definiëren van de requirements (vanuit de gebruiker en de organisatie)
3. Opstellen van het concept en ontwerp (interactieontwerp en visueel concept)
4. Realisatie: website live
5. Exploitatie: het uitvoeren van de online strategie

Geschikt onderzoek per ontwikkelfase

In deze stappen komen verschillende vragen naar voren die je kunt beantwoorden met verschillende onderzoekstechnieken. In de strategiefase wil je bijvoorbeeld weten wat de mogelijkheden voor de toekomst zijn of hoe je goed kunt inspelen op de belevingswereld en de wensen van je doelgroep. Heb je al een ontwerp van je website, dan wil je weten of dit ontwerp aanslaat bij je doelgroep. En dit zul je op verschillende momenten willen toetsen. Een enkele toets is misschien niet voldoende om je ontwerpteam op het goede spoor te zetten. In sommige gevallen is het slim om de gebruiker aan het woord te laten, in andere gevallen kun je meer leren van experts.

Hieronder een overzicht van de belangrijkste onderzoeksmethodieken die je in verschillende fasen kunt inzetten.

• Strategie: dé fase om te kijken of je je doelgroep bereikt (online enquête) of om in detail te kijken wat je doelgroep wil (focusgroep). Ook kun je kijken wat de online mogelijkheden zijn ten opzichte van concurrenten (benchmark).
• Definiëren van de requirements: ook hier kun je de gebruiker betrekken, bijvoorbeeld bij het opstellen van de ideale navigatiestructuur (cardsorting).
• Opstellen van het concept en ontwerp: hier kun je op verschillende momenten de gebruiker raadplegen bij een usability onderzoek (Slaat het ontwerp aan? Begrijpt de gebruiker het?). Ziet de gebruiker alle elementen op de pagina (eye tracking)? Maar je kunt ook een usability expert het ontwerp laten reviewen op gebruiksvriendelijkheid. Het grote voordeel van het testen in deze fase: als je in deze fase test, kun je aanbevelingen doorvoeren voor live gang en voordat je het hele ontwikkeltraject hebt doorlopen
• Realisatie: Vlak voor live gang (als je alle content al in de site hebt hangen) kun je ook de gebruiker betrekken. Vaak test je dan op meer detailniveau en op content. Echt ingrijpende aanpassingen kunnen vaak niet meer voor livegang worden doorgevoerd
• Exploitatie: als de nieuwe website live is, is het zaak het effect te gaan meten. Aangewezen is dan een online enquête (wie bereik ik en hoe tevreden is de doelgroep). Daarnaast kun je periodiek testen met webanalytics en eventueel een usability post test.

Onderzoek doen op een effectieve manier

Eén onderzoeksvorm kun je op verschillende manieren inzetten. Zo kun je bijvoorbeeld de wensen van je doelgroep achterhalen voordat je je strategie formuleert (verkennende focusgroep), maar ook erna (toetsend), om te kijken of je met je plannen in de goede richting zit. Je kunt de wensen van een kleine groep in detail achterhalen (welke informatie heeft iemand nodig voordat hij online een autoverzekering afsluit) met kwalitatief onderzoek of de mening  van de massa over een specifiek punt achterhalen (zijn autobezitters überhaupt bereid online een auto verzekering af te sluiten?) met kwantitatief onderzoek. In dat geval doe je een online enquête.

Zit je midden in een designproces dan zul je de mening van de gebruiker willen toetsen, misschien zelfs wel op verschillende momenten.

Bij het bepalen van de meest geschikte onderzoeksmethode is het belangrijk de volgende afwegingen mee te nemen:

• Heb ik verkennend of verdiepend inzicht nodig of wil ik resultaten toetsen? (kwantitatief-kwalitatief onderzoek)
• Heb ik diepgaand inzicht nodig of generaliseerbare resultaten (kwantitatief-kwalitatief onderzoek)?
• Is de waardering van de gebruiker nodig (gebruikersonderzoek-expert onderzoek)?

Met één onderzoeksvorm krijg je vaak niet het antwoord op al je vragen. Je zult dus verschillende onderzoeken tegelijk moeten inzetten. Veel voorkomende combinaties van onderzoek zijn:

• Combinatie van online enquête en usability test
• Usability testen: prototype, pretest en posttest
• Cardsorting en usability test

Daarnaast wordt webanalytics meer en meer als vaste onderzoeksinput gebruikt bij andere vormen van onderzoek.

Ultieme vorm van onderzoek in ontwikkeltraject: iteratief testen

Ideaal gezien voer je een combinatie van verschillende onderzoekstechnieken uit. Met één onderzoeksvorm alleen zul je niet tot een stevig gefundeerd inzicht komen: het gaat vaak om de combinatie. In de praktijk ben je gebonden aan deadlines binnen je ontwikkeltraject en ook budgetten zijn niet oneindig. Dan is iteratief testen een oplossing. Hierbij combineer je niet alleen verschillende onderzoeken: je past de onderzoeken zo op elkaar aan dat ze elkaar naadloos aanvullen.

Iteratief testen is een vorm van onderzoek waarbij je gedurende het gehele ontwikkeltraject toetst of je nog op de goede weg zit. Dat kan door de doelgroep telkens feedback te laten geven op tussentijdse versies van je strategie of je website. Je kunt ervoor kiezen je doelgroep kort je websitedesign te laten evalueren op design. Daar kun je mee aan de slag om ze in een later stadium uitgebreider te interviewen op gebied van navigatie en content. Je kunt dan volstaan met iets kortere interviewtijd. Zo krijg je voortdurend essentiële input en kun je tussentijds bijsturen.

Als je vooraf een serie van onderzoeken plant, kun je tevens heel gericht bepalen hoe uitgebreid je onderzoek doet en hoe uitgebreid je de rapportage wilt. Je bereidt het onderzoek voor met het hele onderzoektraject voor ogen. Je kunt dan dus snel starten met vervolgonderzoek, waar je normaal gesproken een nieuw onderzoek zou optuigen. Omdat je de onderzoeksbevindingen het hele traject meeneemt, weet je altijd hoe effectief je website is. Het grote voordeel van iteratief testen is dat je vinger aan de pols houdt. Daarmee voorkom je onnodige ontwikkeltijd en ontwikkelkosten. Met optimale klanttevredenheid en conversie tot gevolg.

Links naar andere artikelen over webontwikkeling

• Effectieve inzet van usability testing
• Website optimalisatie met eye-tracking: tips & tricks
• Hoe ontwikkel je een website samen met je klanten
• Hoe ontwikkelen je doelgroepen jouw ideale navigatiestructuur
• Ontdek eenvoudig wie uw websitebezoekers zijn
• Tips voor het juist toepassen van webanalytics