Lenen en sparen zonder banken met Web 2.0

Dat banken kwetsbare organisaties zijn, is inmiddels iedereen keihard duidelijk aan het worden. Voor mensen die destijds de moeite namen zich te informeren, komt de huidige crisis en het omvallen van banken dan ook niet als een verrassing. Banken zijn namelijk per definitie instabiel, wat iedereen ook zegt. Het systeem heeft nooit echt gedeugd en iedereen die een beetje zat op te letten, zag deze crash van verre aankomen. Het post Bretton-woods systeem waarin schulden (toekomstige welvaart) gingen dienen als dekking, was vanaf dag één eindig: op een gegeven moment durft niemand nog meer schulden aan te gaan. En dat moment is dit jaar gekomen.

Banken waren dus altijd al onveilig. En nu het monetaire systeem is vastgelopen (ons geld is letterlijk kapot) en vanaf nu alleen nog maar met kunst en vliegwerk draaiende zal kunnen worden gehouden, zal het nooit meer echt veilig zijn om je geld naar de bank te brengen. Op dit moment is de situatie zodanig, dat als er een grote bank omvalt, er geen redden meer aan is. Elk ‘reddingsplan’ kan dan uitmonden in hyperinflatie: meer geld maken als het probleem teveel geld voor de beschikbare dekking is, is geen oplossing. Gelukkig is het ook heel goed mogelijk te bankieren zonder banken. Zelfs / juist als straks het systeem echt instort!

In de basis waren banken een soort marktplaatsen die bemiddelden tussen leners en spaarders en naar dat principe moeten we eigenlijk weer terug. Een moderne bank met zijn fractionele reserve principe, zoals we die tegenwoordig in de hele wereld kennen, is onnodig en gevaarlijk. Uiteindelijk heeft de spaarder alleen maar extra risico aan het factionele reserve systeem. Het is bedacht opdat de banken meer leningen konden uitgeven en daardoor meer winst kunnen maken. Ze kunnen nu rente vragen over geld dat ze niet hebben. De risico’s zijn die van een bank-run en de bijwerkingen die van ongebreidelde geldcreatie en inflatie.

Een centrale bank is al helemaal onnodig, dergelijke instituten bestaan bij de gratie van inflatie en deflatie. Met solide, renteloos geld – geld dat niet afhankelijk is van schulden of andere beloftes – zijn ze onnodig en hadden we nu nooit in de problemen gezeten. De Founding Fathers wisten dat en legden zo’n monetair systeem vast in de Amerikaanse grondwet, maar banken en politici hebben het systeem in de loop der eeuwen veranderd tot wat het nu is. Instabiel en ongrondwettelijk. De Europese monetaire systemen zijn dan weliswaar iets ander, maar hebben dezelfde fundamentele mankementen.

Hoe dan ook, uiteindelijk, als je door alle misleidende constructies van het moderne bankieren heen kunt kijken, is het allemaal vrij eenvoudig en zo zou het weer moeten worden. Welvaart, spaarcentjes, kun je alleen creëren door iets te produceren of te leveren, al het andere is geleend of gestolen en moet uiteindelijk weer naar de oorspronkelijke bezitter. Wij hebben teveel geleend en de banken teveel gestolen en nu is er een reële kans dat ons geld nooit meer zal functioneren en dat het systeem failliet zal moeten worden verklaard.

Mooie zaak. Banken zoals ze nu zijn, zijn per definitie instabiel. Ons geld kan misschien nooit meer functioneren, ons geld wordt door de enorme inflatie steeds minder waard en banken geven nog maar moeizaam leningen uit. Niet omdat ze leners niet meer vertrouwen, maar omdat ze zichzelf niet meer vertrouwen!

Is het niet hoog tijd voor iets nieuws? Met de komst van moderne online communicatie en samenwerkingsmiddelen, Web 2.0, is het heel makkelijk om voortaan zonder banken door te gaan!

Sociaal bankieren
Kenmerkend aan Web 2.0 communicatie en samenwerkingsmiddelen, is dat het faciliteiten zijn die het de gebruikers onderling mogelijk maken tot resultaten te komen. Denk aan Wikipedia, Youtube, Speurders, enzovoort. Het zijn allemaal zogenaamde crowd-sourced systemen met user-generated content, mooie termen om aan te geven dat de bezoekers daar het werk verrichten.

In dit geval extra interessant is een concept als Speurders.nl of Marktplaats.nl: een online ‘marktplaats’. Zo’n principe is namelijk ook mogelijk als alternatief op banken. Sterker nog: er zijn al hele succesvolle van dergelijke ‘peer-to-peer’ banken en de voorwaarden zijn beter dan bij normale banken. Een peer-to-peer bank is een markplaats waar mensen direct bij en van elkaar geld beleggen en lenen. Mensen kunnen onderling de gewenste voorwaarden bedingen. De bekendste peer-to-peer bank is Zopa en naar eigen zeggen maken de mensen die daar hun geld uitlenen 9% rendement en is het veiliger dan een normale bank. In Nederland is er Boober. De laatste zit in zwaar weer, niet in de laatste plaats vanwege enorme tegenwerking door overheid en ongetwijfeld een sterke bank-lobby.

There’s no smoke and no mirrors – unlike at a bank. Because banks use your money to make even more money for themselves. They lend some of it out, gamble some on the price of tin or the Yen depreciating, and invest the rest in any other money-making schemes they can think of.

Starten met sociaal bankieren is eenvoudig. Niet moeilijker dan spullen op speurders.nl kopen of verkopen. Je schrijft je in, je wordt gecontroleerd op betrouwbaarheid en identiteit en je kunt een lening aanvragen of geld uitlenen. Er zijn mechanismen om aan te geven hoe lang je geld wilt uitlenen en tegen welke percentages, om betrouwbaarheid in te schatten, om risico’s te spreiden én niet terugbetalende leners krijgen uiteindelijk, net als elke andere wanbetaler, een ploeg booskijkende Joego’s aan deur.

De voordelen zijn enorm. Iedereen weet precies waar zijn geld heen gaat en waar het vandaan komt. Het rendement op het spaargeld is hoger, mede doordat er geen dure banken bij betrokken zijn. Lenen is mogelijk ook in situaties waar de banken het niet meer aandurven vanwege hun eigen kaspositie, die niets met de kredietwaardigheid van de lener te maken heeft. Een bank-run is onmogelijk, de ‘bank’ kan in dit geval zelfs failliet gaan zonder dat het invloed heeft op de leners en spaarders. En, last but not least, het schadelijke fractionele reserve systeem, dat de potentie heeft hele economieën op te blazen, is verdwenen.

Op dit moment hebben peer-to-peer banken nog het nadeel dat er met euro’s of dollars of rekeningen bij bestaande banken e.d. wordt gewerkt, zodat de gebruikers niet worden beschermd tegen de enorme devaluatie van deze munten of het omvallen van banken, maar in principe is het concept zelf heel erg geschikt om op basis van een nieuwe munt de traditionele banken te gaan vervangen. Ik ben niet op de hoogte van de juridische belemmeringen in Nederland, maar in Duitsland zijn er al tientallen steden / regio’s die hun eigen geld zijn gaan gebruiken en in Amerika zijn er inmiddels ook regio’s die dat overwegen.

Met een eigen munt en een slimme implementatie van het peer-to-peer bankconcept, kunnen we het voortaan wel zonder de traditionele banken. Het wachten is nu op een slimme 2.0 ondernemer, het klimaat is er nu rijp voor…

Dit artikel is ook verschenen op zapruder.nl